Lizinqin mahiyyəti
Lizinq — sahibkara əsas vəsaitlərdən (məsələn, avadanlıq, nəqliyyat vasitələri, texnika) istifadə etmək imkanı verən xüsusi maliyyə alətidir. Lizinqdə sahibkar obyektin dəyərini birdəfəyə ödəmək əvəzinə, müəyyən müddət ərzində hissə-hissə ödəyir.
Sadə dillə desək, lizinq icarə ilə kreditin qarışığıdır. Sahibkar aktivdən dərhal istifadə edir, ödənişləri isə uzun müddətə yayır.
Lizinqin əsas iştirakçıları
- Lizinq verən – lizinq şirkəti və ya bank.
- Lizinq alan – sahibkar və ya müəssisə.
- Satıcı – lizinq predmetini lizinq şirkətinə satan tərəf.
Lizinqin növləri
🔹 1. Maliyyə lizinqi
- Aktiv müqavilə müddətinin sonunda tamamilə lizinq alana keçir.
- Lizinq alan aktivin amortizasiya riskini daşıyır.
- Ən çox istifadə olunan növdür.
🔹 2. Əməliyyat lizinqi
- Aktiv müəyyən müddətə icarəyə verilir, müddət bitdikdən sonra geri qaytarılır.
- Sahibkar aktivin mülkiyyətini əldə etmir.
- Daha çox qısa müddətli istifadə üçün uyğundur.
🔹 3. Geri lizinq (Sale & Leaseback)
- Sahibkar öz aktivini lizinq şirkətinə satır, eyni obyekti lizinqə götürür.
- Bu, şirkətə əlavə maliyyə resursu cəlb etməyə imkan verir.
Sahibkar üçün lizinqin üstünlükləri
- Kapital yükünü azaldır – böyük vəsait birdəfəyə tələb olunmur.
- Vergi üstünlükləri – aktivə görə amortizasiya hesablanır, faizlər xərc kimi tanınır.
- Likvidliyi qoruyur – sahibkarın dövriyyə vəsaiti sərbəst qalır.
- Texniki yeniliklərə çıxış – müəssisə böyük investisiya etmədən müasir avadanlıqdan istifadə edə bilir.
Vergi və hüquqi məqamlar (2025-ci il üzrə)
- Maliyyə lizinqi üzrə ödənilən faizlər ƏDV-dən azaddır (VM 164.1.2).
- Lizinq predmeti (mal, avadanlıq və s.) təqdim edilərkən isə 18% ƏDV tətbiq olunur.
- Lizinq müqaviləsinin şərtləri mütləq yazılı bağlanmalıdır.
Nəticə
Lizinq sahibkarlıqda mühüm maliyyə alətidir. Bu, həm kiçik, həm də iri müəssisələr üçün sərfəli mexanizm ola bilər, çünki sahibkar eyni zamanda həm aktiv əldə edir, həm də maliyyə yükünü uzunmüddətə bölüşdürür.